ADHD u dziewczynek i kobiet

Gdybyśmy zapytali przypadkową osobę na ulicy w jaki sposób wyobraża sobie ADHD, to zapewne usłyszelibyśmy o “niegrzecznym” chłopcu w podstawówce, który przeszkadza na lekcjach i biega wokół stołu z nożyczkami w rękach. I nic w tym dziwnego, bowiem takiego chłopca latami najłatwiej było zauważyć, a w konsekwencji zdiagnozować i oferować określone wsparcie teraputyczne/farmakologiczne. 

Mało kto jednak podejrzewałby, że ta cicha, zdolna, ale ”leniwa” dziewczynka, która nie nadąża z notowaniem w zeszycie, nieuważnie czyta polecenia na teście, ma bałagan w pokoju i niespokojnie tupta nóżką, reprezentuje dokładnie ten sam neurotyp, co nasz przysłowiowy “niegrzeczny”, rozbiegany chłopiec. 

Powodów takiego stanu rzeczy jest z pewnością wiele, ale jednym z ważniejszych przyczyn może być ta związana z teorią socjalizacji płci, zgodnie z którą chłopcom daje się większe przyzwolenie na wyrażanie złości i angażowanie w szerokopojęte zachowania eksternalizacyjne. A dziewczynki… od zawsze miały być grzeczne. Z tego powodu najprawdopodobniej najczęstszy obraz kliniczny ADHD u dziewczynek wiąże się z podtypem, w którym dominują objawy internalizacyjne (uwewnętrznione), związane z zaburzeniami koncentracji i uwagi, czy wewnętrznym niepokojem – których na pierwszy rzut oka po prostu nie widać (Hoominfar, 2021). 

Według badań, dziewczynki statystycznie 4 razy rzadziej otrzymują diagnozy i leczenie, a co za tym idzie – mają 4 razy mniejszą szansę na równy start i dobrostan. Doświadczają o wiele niższej samooceny, a także częściej cierpią na zaburzenia lękowe, bezsenność, chroniczny ból, depresję, a także szybciej i częściej mogą angażować się w ryzykowne zachowania seksualne. 

Co więcej, o wiele częściej odczuwają zaostrzenie objawów ze względu na różnego rodzaju hormonalne zmiany, a te z kolei mogą negatywnie wpływać na stosowane interwencje terapeutyczne. W badaniach Fedele i in. (2012) wykazano również, że kobiety z ADHD w kontekście uniwersyteckim, miały wyższe wskaźniki nieuwagi, nadpobudliwości i upośledzenia, niż studentki bez ADHD i studenci z ADHD, a także doświadczają ogólnie wyższego poziomu trudności w funkcjonowaniu w obszarach życia domowego, towarzyskiego, edukacji i zarządzania pieniędzmi. 

Bardzo często przeradza się to w działania – typu “muszę się bardziej postarać”, “więcej kontrolować” “zapobiegać” “planować”, “ciężej pracować” co w konsekwencji prowadzi do napięcia i wzrostu lęku. Z kolei na poziomie przekonań myśli “coś ze mną jest nie tak” “zawodzę” “jestem gorsza”. Dlatego tak ważna jest troska o siebie, poznanie tego jak wykorzystać zasoby płynące z neuroróżnorodności i rozumieć różne mechanizmy, które mogą stanowić jej nadbudowę i im skutecznie zapobiegać. 

Fedele, D. A., Lefler, E. K., Hartung, C. M., & Canu, W. H. (2012). Sex Differences in the Manifestation of ADHD in Emerging Adults. Journal of Attention Disorders, 16(2), 109–117. https://doi.org/10.1177/1087054710374596

Quinn, P. O., & Madhoo, M. (2014). A review of attention-deficit/hyperactivity disorder in women and girls: uncovering this hidden diagnosis. The primary care companion for CNS disorders, 16(3), PCC.13r01596. https://doi.org/10.4088/PCC.13r01596

Quinn, P. O. (2005). Treating adolescent girls and women with ADHD: Gender specific issues. Journal of Clinical Psychology, 61(5), 579– 587. doi:10.1002/jclp.20121

Ramtekkar, U. P., Reiersen, A. M., Todorov, A. A., & Todd, R. D. (2010). Sex and age differences in attention-deficit/hyperactivity disorder symptoms and diagnoses: implications for DSM-V and ICD-11. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 49(3), 217–28.e283.

Hoominfar, Elham. (2021). Gender Socialization. 10.1007/978-3-319-95687-9_13.